provincie Limburg.be provincie Limburg

Lummen


Wat is het verhaal achter het concept van de helm?

De brand van Lummen in 1914 is door vijf kunstenaars van kunstkring Lumina op de helm weergegeven als symbool van de verschrikking van WOI. Bovenop staat echter de Duizendjarige Eik als teken van onverzettelijkheid van Lummen.

Op 18 augustus 1914 - de Duitsers waren België nog maar net binnengevallen - werd Lummen getroffen door een geweldige brand. Aanleiding zou een schietpartij geweest zijn op een groep Duitse verkenners. “De gevolgen voor de gemeente en de inwoners zijn moeilijk te overschatten”, zegt cultuurbeleidscoördinator Petra Bellens. “De gebeurtenis bij het begin van WOI drukte meteen een stempel op Lummen en zou de gemeente nog vele jaren, ook na de oorlog, blijven tekenen. Bij de ravage werden maar liefst 63 huizen volledig in as gelegd. De vernielingen waren zo groot dat nu op het Gemeenteplein van Lummen nog maar een huis uit die periode is overgebleven. Mensen zochten massaal hun toevlucht in de richting van de kastelen de Burg, Loye en Het Hamel. Ook de omgeving van Lummen-centrum viel ten prooi aan de verwoestingen van de bezetter. Huizen en winningen werden in brand gestoken.”

Niet getroffen door de verwoesting van WOI is de Duizendjarige Eik. Petra Bellens: ”De Duizendjarige Eik staat symbool voor de onverzettelijkheid van onze gemeente. Hoewel vele huizen en boerderijen met de grond gelijk werden gemaakt, kende Lummen na de oorlog een heropleving tot de bloeiende gemeente die het nu is.” Voor de weergave op de helm van dat oorlogsgeweld én de wederopstanding gesymboliseerd door de Duizendjarige Eik hebben vijf kunstenaars van kunstkring Lumina de handen in elkaar geslagen. Petra Bellens: “Marie-Thérèse Kerkhofs heeft de huisjes in klei geboetseerd en ze op de helm gekleefd. Wim Hemerijckx, Huguette Willems en Mimi D’Haemer namen het beschilderen van de helm met acrylverf voor hun rekening. De combinatie van geel en rood staat voor de vlammen van de brand en het blauw met donkere tinten voor de rook. Ivo Henkens heeft de Duizendjarige Eik uitgebeeld in glas.”

 

Wat gebeurde er in Lummen tijdens WO I?

DE OORLOG DAG NA DAG  — Karel Thiels

Vier jaar houdt hoofdonderwijzer Karel Thiels bij wat zich voordoet in Lummen en zijn verre omgeving. “Als vooraanstaande  inwoner was hij goed op de hoogte van wat er  zich in zijn dorp en omgeving afspeelde,” stelt Koen Luts, die in 1983 Thiels’ teksten over begon te typen: een monnikenwerk. Hier volgen drie fragmentjes.

SLAG BIJ HALEN (ZIE OOK HALEN)
12 augustus 1914. “Hier is op dit ogenblik geen enkele lansier meer te zien. Ik ben op gang gegaan tot aan de kapel van de Beukeboom. Aan Bervoets is het  schouwspel op Herk-Donk-Halen akelig. Rook en vuur. Gedurig aan ziet men huizen en winningen in brand vliegen. Een dikke rook vervult de lucht waarin een heldere  zon flikkert. Kanon- en geweergeknetter verdooft het oor. Op de steenweg van Herk-Halen ziet men een grote stofwolk opstijgen. Het is de beweging der Duitse troepen.  Rond 6 uur komen er 3 jongens van Diest gereden, die de tijding brengen dat 3.000 Pruisen voor Halen-Loksbergen gedood zijn. Een dokter zegt, hij komt te  paard Diest ingereden – een zakdoek wuivende en roepende: “Victorie aan de Belgen!” Diezelfde zeggen dat 30 boeren en burgers met Duitse helmen en lansen de
stad inrijden, dat er op de markt een hele hoop sabels, chakos, geweren liggen.”

DRAMA
2 maart 1915. “De vrouw van Vansanten Albert - (Corthouts Melanie) heeft een pak klederen en het geld dat zij opgezonden had naar haar man, krijgsgevangen in  Duitsland, terug ontvangen. Een briefje aan de heer burgemeester te Meldert (de vrouw verblijft nu daar sinds de brand) zegt, dat Vansanten overleden is. Arme vrouw,  voor de tweede maal weduwe (eerst van Jan Adriaens).”

VERPLICHTE TEWERKSTELLING (ZIE OOK HASSELT)
Lummense mannen tussen 18 en 55 moeten zich op 2 december 1916 in Hasselt aanmelden. Het wachten duurt lang: hoeveel mannen gaan de Duitsers ‘nemen’?  “Rond half vier de eerste tijding. Vervoort Jules en Claes Emile, leerlingen der ambachtsschool te Hasselt, komen per fiets van Hasselt en zeggen dat ze er van de stad  400 hebben genomen. Lummen zal eerst rond 6 uur gekeurd worden. Dus zal de verwachting nog langer, nog pijnlijker vallen. 400 te Hasselt doet het ergste ergste vrezen voor Lummen. Lummen staat toch zonder dat iemand weet waarom in de haat der Duitsers. De uren gaan ons als dagen zolang. Rond half negen ‘s  avonds (Belgisch uur) verneemt men dat er van Lummen een 100-tal genomen zijn, doch dat men er reeds een 60-tal heeft kunnen loskrijgen. Een groep vrouwen  voor mijn deur wacht in bange verwachting op het nieuws. Frederik Luts van Goeslaer is in een adem door ‘t dorp gelopen om zijn vrijheid aan zijn vrouw en kinderen te melden. De man was niet tegen te houden om meer inlichtingen te geven… Men zegt dat ze er in Herk 110 genomen hebben, in Zelem 26, in Schulen 27, in  Linkhout 10, in Halen 170!”

Brand en vernieling in de Dopstraat van Lummen (Museum Kamp van Beverlo)