Wat is het verhaal achter het concept van de helm?
De veelkleurige helm van de meest noordelijke stad van Limburg, Hamont-Achel, was als allereerste volledig voltooid. Kunstenaar Corneille Driezen koos voor een veelkleurige uitwerking van het thema oorlog en vrede.
De helm van Hamont-Achel lijkt eerder levendig en vrolijk, dankzij die aanwezigheid van zoveel kleurtjes. Corneille Driezen, die werkt onder het pseudoniem Codriez, bleef daarmee trouw aan zijn persoonlijke stijl. “Ik wilde de helm absoluut in vele heldere, zelfs blije, kleuren schilderen, ondanks het onmenselijke verdriet dat de Groote Oorlog heeft veroorzaakt. Het moest een beeld voor de toekomst zijn.” Het schilderen op zich ging vlotjes. Alleen het denkproces dat voorafgaat aan het werk nam wat tijd in beslag. Codriez zat toch wel enkele uurtjes voor de helm te mediteren welke aanpak hij zou volgen. “Ik heb toch enkele uurtjes ‘meditatief’ zitten staren. Toevallig waren mijn kleinkinderen erbij, dus ik heb vervolgens hun mening gevraagd. Dat doe ik vaak als ik aan een tekening of schilderij bezig ben, kinderen zijn heel eerlijk. Ze zullen je altijd laten weten wat ze vinden.” Corneille verwerkte de input van de kleinkinderen in het stuk. De handafdrukjes van Lilou (4) en Emma (8) staan erop, kleinzoon Teun (11) tekende een hart met daarin het woord vrede in tien talen. “Hij zou niets liever hebben dan vrede.” Eva van veertien keek naar de toekomst en koos voor een oog. Daarnaast bracht ze een kleurrijke bloem aan, als symbool van de liefde. Ergens valt ook een heel klein gouden sterretje op, als herinnering aan Maxine, zijn kleinkind in de hemel.
De Stahlhelm zit vol betekenis. Een boodschap van vrede. En van hoop. Plaatselijke gebeurtenissen waren interessant bronnenmateriaal. “Deze helm is een gedenkteken, een houvast. Het moet mensen blijven herinneren aan een gruwelijke tijd. Ik tekende in het zwart een munitietrein, omringd door hebberige, alles verslindende vlammen.” In november 1918 deed de ontploffing van zo’n trein Hamont daveren. Met 1.500 doden en gewonden tot gevolg. “De kruisen staan chaotisch opgesteld, ze verdringen elkaar. Ze staan symbool voor de jonge levens die de wrede oorlog opeiste, om hen heen zie je klaprozen. Op de helm prijkt ook een vredesteken. “Op de zijkant staat een tekst, het refrein van het liedje ‘Till we meet again’. Muziek speelt een belangrijke rol op moeilijke, pijnlijke ogenblikken in ons leven en dat wilde ik hier aantonen.”
Altijd begint Corneille een nieuw werk met een vast element: een lamp. “Die zit in al mijn doeken. Ik zoek als ik aan iets nieuws begin, altijd meteen naar het licht. Je ziet ook steeds weer gebouwen en vrouwenfiguren terugkomen. Ik schilder altijd vrouwen.” Vooraf schetsen, dat doet hij meestal niet. Het canvas zal zelf wel vertellen waar het naartoe wil. “Ik begin nooit zomaar ergens aan, er is altijd iets wat me stuurt. Overal zit een boodschap in. Soms imponeert iets me en dan maak ik er een tekening of een schilderij over.” Een hevig kleurenpalet is zeer eigen aan het oeuvre van Codriez. “Bij alles wat ik teken ben ik blij, dus neem ik graag kleur. Ik ben altijd blij, soms een beetje té zelfs. Anderzijds komt ook zwart terug in de helm, in de zwarte kruisen die zich omhoog richten naar het licht en naar de vredesduif.”
Wat gebeurde er in Hamont-Achel tijdens WO I?
DE HEL VAN HAMONT — Ontplofte trein
22 november, bericht uit de New York Times: “1500 doden en gewonden bij een Belgische explosie. Munitietreinen aangestoken door kinderen in Hamont – Enorme schade”. De ramp van Hamont is ook bij kenners van de Eerste Wereldoorlog een vergeten episode.
RAVAGE
Zondag 18 november 1918. Rond het station van Hamont heerst een drukte van jewelste. Het Duitse leger moet na de wapenstilstand snel terug naar huis en de grensgemeente Hamont, met een belangrijk station, heeft het geweten: omdat het neutrale Nederland niet zomaar Duitse militaire konvooien toelaat, ontstaat er een gigantische treinfile. Die reikt tot Neerpelt en zelfs tot in Mol. Duitse militairen verbranden tijdens het wachten massaal hun geweren: ook die mogen de grens niet over. Nogal wat volk, ook uit Nederland, komt een kijkje nemen naar de drukte. Enkele treinen vervoeren zieke en gekwetste militairen. Rond elf uur ’s avonds barst letterlijk de hel los. Twee wagons die met munitie zijn geladen, ontploffen. Het effect is enorm: tot 15 kilometer ver zijn de knallen hoorbaar, stukken trein vliegen in het rond, lichamen worden weggeslingerd. De ontploffingen veroorzaken in de wijde omgeving een gigantische ravage, met heel veel schade aan huizen en andere gebouwen. De bevolking vlucht in paniek weg, de kelders in en ook naar het ursulinenklooster. Er wordt op de plaats van de ramp een krater van dertig meter geslagen. Maar vooral: er vallen veel doden en gewonden, voor het overgrote deel Duitsers. Veel kwetsuren zijn gruwelijk. Na en door de ontploffing ontstaat er ook een reuzenbrand. Die dreigt even tot treinwagons met stikstofbommen te reiken, maar een tweede ramp kan op het nippertje worden vermeden. De dagen nadien worden de overblijvende wagons vol met kleding, levensmiddelen en drank geplunderd. De doden worden zo goed en zo kwaad als het gaat begraven, en de gewonden verspreid over diverse plaatsen in de omgeving, in België en Nederland.
KWAJONGENSSTREEK?
Hoeveel naoorlogse doden er op 18 november in Hamont zijn gevallen, weten we niet. De cijfers gaan van ruim honderd over duizend tot zelfs tweeduizend, al is dat laatste wellicht overdreven. 359 schadedossiers werden ingediend. Dat wil zeggen: voor meer dan de helft van de woningen in Hamont. Ook naar de oorzaak van de ramp is het gissen: lichtkogels die verkeerd zijn neergekomen? Onvoorzichtige plunderaars? Sabotage? De Duitse geweren die werden verbrand? Of toch een kwajongensstreek met vuur, zoals de New York Times vermeldt?
Notabelen uit Hamont en Budel op bezoek in het rampgebied na de treinontploffing op 18 november 1918 (Collectie Geschied- en Heemkundige Kring de Goede Stede Hamont)
In samenwerking met Villa Basta organiseerde het PCCE aansluitend bij de multimediale tentoonstelling 'Limburg 1914-1918. Kleine verhalen in een Groote Oorlog' in C-Mine te Genk een workshop voor jongeren. Deelnemers konden experimenteren met enkele creatieve vormingstechnieken en animatiefilmtechnieken. Doel was de jongeren kennis te laten maken met de geschiedenis van één van de 44 Limburgse gemeenten tijdens WO I. Bekijk hier de verfilming van het bovenstaande verhaal door jongeren:
